AVUKAT İLKER TUNCER

Kişi Güvenlik Belgesi (KGB), özellikle devletin gizli bilgilerine erişim sağlayacak ve savunma sanayi gibi stratejik alanlarda çalışan kişilerin alması gereken bir belgedir. Bu belge, bireylerin, belirli bir güvenlik seviyesi için uygun olduklarını kanıtlar. KGB, Milli Savunma Bakanlığı (MSB) ve NATO gibi kuruluşlar tarafından verilen bir onay belgesidir ve kişinin güvenliğini ve gizlilik kurallarına uyumunu sağlamak amacıyla gereklidir. KGB, başvurulan alanda çalışacak kişinin devletin gizli verilerini koruyacak şekilde güvenli olduğunu garanti eder.

Başvuru süreci boyunca kişinin adli sicil kaydı, sağlık durumu ve geçmişi gibi çeşitli bilgiler detaylı olarak incelenir. Kişi Güvenlik Belgesi, aynı zamanda belirli projelere, gizli dosyalara ya da stratejik bilgilere erişim izni veren bir yetkidir. Bu belge, devletin hassasiyet gösterdiği savunma projeleri ve sanayi güvenliği alanında çalışan profesyoneller için kritik öneme sahiptir.

Kimler İçin Kişi Güvenlik Belgesi Almak Zorunludur?

Kanunda belirtilen ve resmi gazeteyle belirlenen fakat basit bir deyişle kontrole tâbi harp araç ve gereçleri ile silah, mühimmat ve bunlara ait yedek parçalar, patlayıcı maddeler ve bunlara ait teknolojilere ilişkin silah malzemeleri üretmek ve/veya hizmet vermek amacıyla Tesis Güvenlik Belgesi talep eden Kuruluşların en az yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınır.

Yaptığı faaliyet nedeniyle, savunma sanayii alanında gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz eden Kuruluşların Tesis Güvenlik Belgesi ve en az yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınır.

Kontrole Tâbi Liste kapsamında yürütülen AR-GE projelerinde, ön fizibilite ve fizibilite etüdü hazırlama çalışmalarında, danışmanlık faaliyetlerinde veya panel, komisyon çalışmalarında görev alması öngörülen ve bir kuruluşa bağlı olarak çalışmayan, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel akademisyen personel için Kişi Güvenlik Belgesi alınır. Anılan personelin Kişi Güvenlik Belgesi talebi proje makamınca yapılır ve belgenin muhafazası ile projenin bitimini müteakip Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına iadesinden proje makamı sorumludur.

(Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme içeren projelerde görev alan adi ortaklık adına ayrı bir yerleşim adresi ve bu adi ortaklık adına görev yapan personelin bulunması hâlinde, uygun gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi ve ilgili personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınır. Ancak, adi ortaklığın temsil ettiği Kuruluşlardan en az yüksek oranlı hisseye sahip ortağın (söz konusu üretimi tesislerinde gerçekleştirecek ortak) uygun gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi ve projede görev alan ilgili personeli için Kişi Güvenlik Belgesi olması durumunda ve tedarik makamlarınca proje kapsamındaki gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin sadece bu ortağa gönderileceğinin ve bunların anılan ortağın Tesis Güvenlik Belgesine sahip tesisinde muhafaza edileceğinin ve uygun seviyede Kişi Güvenlik Belgesine sahip bu ortağın personeli dışında başka personelin nüfuz etmeyeceğinin taahhüt ile kayıt altına alınması hâlinde, adi ortaklık için Tesis Güvenlik Belgesi ve ilgili personeli için Kişi Güvenlik Belgesi istenmeyebilir.

Özetle Savunma sanayinde faaliyet gösterecek ve tesis güvenlik belgesine sahip her türlü şirketin yöneticilerinden çalışılanlarına kadar herkes Kişi Güvenlik Belgesi almak durumundadır. Kişiler, şirketin türü ya da büyüklüğü fark etmeksizin projeye ve gizli bilgiye erişimine göre bu belgeyi edinmek zorundadır

Kişi Güvenlik Belgesi Alınması Gereken Kuruluşlar

Yukarıda da tanımını yaptığımız üzere Kişi Güvenlik Belgesi almanın zorunlu olduğu durumlar daha çok projeye ve kişinin gizlilik dereceli belgelere erişimi ile ilgilidir. Bu projelere ve gizlilik dereceli bilgilere erişimin ne nitelikte olduğu önem arz etmemektedir. Örneğin Anadolu tersanesinde deniz kuvvetlerine ait bir geminin sadece kaynağını yapacak dahi olsanız sizden kişi güvenlik belgesi talep edilmektedir. Ülkemizde kişi güvenlik belgesinin gerekli olduğu belli başlı kurumları şu şekilde sıralayabiliriz.

Kişi Güvenlik Belgesi Başvurusunu Kimler Yapar?

Şahıs şirketi statüsünde olan kuruluşların hissedarlarının tamamı, anonim şirket statüsünde olan kuruluşların ise ortaklarından, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesine yönetim kurulu kararı ile izin verilen hissedarlar ile bu şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınması maksadıyla, başvuru evrakları ile birlikte, kuruluş tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına başvuru yapılır.

Yani özetle Kişi Güvenlik Belgesi almak isteyen kişiler bunu doğrudan yapamamaktadırlar. Bu başvuru işverenler tarafından yapılmaktadır.

Bu başvuru süreci, genellikle Milli Savunma Bakanlığı (MSB) ve savunma sanayi şirketleri (Aselsan, TUSAŞ gibi) tarafından yönetilir. Başvurunun onaylanması, devletin gizli bilgilerine ve yüksek güvenlikli projelere erişim hakkı tanır.

Ayrıca gizlilik dereceli proje faaliyetlerinin doğrudan, Tesis Güvenlik Belgesi olmayan bir bölgede akademisyen personel tarafından gerçekleştirilmesinin ve gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz edilmesinin söz konusu olması hâlinde, gizlilik dereceli çalışmaların tamamının proje makamınca belirlenecek Kontrollü Bölgede yapılması sağlanır. Anılan personel için Kişi Güvenlik Belgesi alınması maksadıyla gerekli başvuru, ilgili evraklarla birlikte, proje makamı tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına yapılır.

Kişi Güvenlik Belgesi Nasıl Alınır? ( İşlem Şeması)

Kişi Güvenlik Belgesi Geçerlilik Süresi Ne Kadardır?

Kişi Güvenlik Belgesi, yapılacak projenin süresine ya da çalışılınacak süreye göre kararlaştırılabileceği gibi somut durumun özelliklerine göre de bir sürenin belirlenmesi mümkündür. Ancak her durumda Kişi güvenlik Belgesinin geçerlilik süresi en fazla 5 yıldır. Ancak, başvuru sahibinin güvenlik durumu zaman içinde değişebilir. Bu nedenle, belirli periyotlarla belgeyi yenilemek veya güncellemek gerekebilir. Belge yenilenmek istenildiğinde bunun için Kişi Güvenlik Belgesinin geçerlilik süresinin son bulacağı günden önceki 6 AY içerisinde belgenin yenilenmesi için başvuru yapılması gerekmektedir. KGB geçerlilik süresi sona ermeden önce yeniden güvenlik soruşturması yapılması da mümkündür. Ayrıca, savunma sanayi gibi önemli alanlarda çalışan kişiler için güvenlik belgesinin geçerliliği sürekli olarak izlenir.

Kişi Güvenlik Belgesi Neden Gereklidir?

Kişi Güvenlik Belgesi, devletin ve güvenlik kuruluşlarının hassas bilgilerini koruma ve gizlilik ilkesine sadık kalma amacını taşır. Özellikle savunma sanayi ve gizli projelerde görev alacak kişiler için bu belge gereklidir. KGB, şu alanlarda oldukça önemli bir rol oynar:

Savunma Projeleri: Gizli savunma projelerinde görev alan kişiler için güvenlik belgesi gereklidir.

Bilgi Güvenliği: Kişinin devletin gizli bilgilerini doğru şekilde koruyacağı garanti edilir.

Milli Güvenlik: KGB, Milli Savunma Bakanlığı ve NATO gibi uluslararası organizasyonların güvenlik seviyelerini sağlamak için gereklidir.

Kişi Güvenlik Belgesi Başvurusunda Dikkat Edilmesi Gerekilen Hususlar

Kişi Güvenlik Belgesi talep edilen kişiyle ilgili tüm bilgiler, ilgili mevzuatta tanımlanan dokümanlar, kısaltma yapılmadan açık ve noksansız doldurulur. Adli sicil belgesinde kişinin kaydına rastlanmışsa, kayıtla ilgili açıklayıcı bilgi ve belge eklenir. İstenen Kişi Güvenlik Belgesinin gizlilik derecesi mutlaka belirtilir.

Dolayısıyla başlıklar altında düzenleyecek olursak kişi Güvenlik Başvurusunda bulunması zorunlu unsurlar şunlardır:

• 1. Kısaltma yapılmadan açık ve noksansız şekilde, talep edilen kişiyle ilgili tüm bilgiler, ilgili mevzuatta tanımlanan dokümanlar
• 2. Adli sicil belgesi
• 3. Adli sicil belgesinde kişinin kaydına rastlanmışsa, kayıtla ilgili açıklayıcı bilgi ve belge
• 4. İstenen Kişi Güvenlik Belgesinin gizlilik derecesi

Kişi Güvenlik Belgesi Ne İşe Yarar?

Kişi Güvenlik Belgesi (KGB), bir kişinin devletin gizli bilgilerine erişim izni alıp almadığını belirleyen bir belgedir. Bu belge, sadece güvenlik açısından değil, aynı zamanda savunma sanayi gibi kritik alanlarda çalışan kişilerin devletin önemli projelerine katılım hakkını da sağlar. KGB, aynı zamanda çalışanların devletin savunma stratejilerine katkı sunmalarına olanak tanır.

Kişi Güvenlik Belgesi Neden Olumsuz Sonuçlanır?

Kişi Güvenlik belgesi olumsuz diye bile bilinen durum aslında kişi için hiç Kişi Güvenlik Belgesi düzenlenmemesi durumudur. Yani aslında olumsuz olan Kişi Güvenlik başvurusudur. Kişi Güvenlik Belgesinin düzenlenmemesini gerektirecek sebepler her ne kadar mevzuatta sınırlı olarak sayılmış olsa da Kişi Güvenlik Belgesi düzenlenmesi için gereken güvenlik soruşturması kısmı idareye geniş yetkiler vermektedir. Zaten bu olumsuz sonuçlanan başvuruların neredeyse tamamı da Arşiv Araştırması ve Güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasından kaynaklanmaktadır. (Arşiv araştırması ve Güvenlik Soruşturmasına ilişkin makalemize de linke tıklayarak ya da sitemizin makaleler bölümünden ulaşabilirsiniz.)

Yine de temel olarak Kişi Güvenlik Belgesinin düzenlenmemesi ya da Kişi Güvenlik Belgesinin olumsuz gelme sebepleri şöyledir:

1) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, Kişi Güvenlik Belgesi bulunan personel hakkında belge geçerlilik süresi içinde yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması,

2) Kuruluş tarafından Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin durumu hakkında her altı ayda bir yapılacak adli sicil takibi sonrasında, adli sicilde güvenlikle ilgili bir hususun tespit edilmesi, Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin işten ayrılması, adlî kovuşturmaya maruz kalması ve/veya hüküm giydiğinin tespit edilmesi ve Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamınca hukuk müşavirliği ile yapılacak koordinasyon sonrasında personelin Kişi Güvenlik Belgesi ile belgelendirilmesinin uygun olmadığının tespit edilmesi,

3) Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarıldığının tespit edilmesi,

4) Kişi Güvenlik Belgesinin verilmesini takiben şahsın güvenlik ile ilgili usul ve kurallara uymadığının ve belgenin amacı dışında yasal olmayacak şekilde kullanılmasının tespit edilmesi,

5) Kişi Güvenlik Belgesi verilen akademisyen personelin görev aldığı projenin bittiğine ilişkin proje makamınca geri bildirim sağlanması ve personelin, çalıştığı kuruluştan veya Kişi Güvenlik Belgesi almasını gerektiren görevinden ayrılması,

6) Kuruluşta görevli Kişi Güvenlik Belgesi sahibi personelin tamamını kapsayacak şekilde, Kuruluşa ait Tesis Güvenlik Belgesinin ve/veya Üretim İzin Belgesinin iptal edilmesi.

Kişi Güvenlik Belgesi Olumsuz Sonuçlandı.

Kişinin KGB başvurusu olumsuz sonuçlandığında, başvurulan kişiye bildirim yapılır. Bu durumda kişi, gizli bilgi erişimi veya savunma projelerinde görev alamaz. Başvurusu reddedilen bir kişi, yeniden başvuru yapmadan önce belirli koşulları yerine getirmelidir. Kişi güvenlik belgesi (KGB) başvurusu reddi genellikle güvenlik soruşturmasındaki olumsuzluklar nedeniyle olur.

Kİşi Güvenlik Belgesi Olumsuz Sonuçlandığında yani düzenlenmediğinde başvurunun sahibi şirket ya da kurum olduğundan bu durum sadece şirkete ya da kuruma bildirilir. Kişi ya da kurum bu durumu hakkında başvuru yapan kişiye bildirir.

Bu durumda dava açmak için size bir tebligat yapılmasını beklemenize gerek yoktur. Başvurunuzun reddeildiği Milli Savunma Bakanlığı tarafından isminizin yanında olumsuz yazan basit bir tablo ya da başvurunun olumsuz olduğuna dair basit bir üst yazıyla herhangi bir bilgi içermeyen basit bir evrak ile şirketinize bildirilir. Çoğu zaman işverenler kendilerine bu başvurunun olumsuz sonuçlandığının bildirldiği yazıyı da gizli bir belge olduğunu düşünüp ilgili kişiye göstermekten çekinebilmektedirler. Gösterselerde içinde hiçbir bilgi ihtiva etmeyen bu evraktan edinebileceğiniz tek bilgi başvurunuzun olumsuz olduğu olacaktır. Dolayısyla genellikle şirketiniz size bu başvurunuzun neden olumsuz olduğunu bildirecek yeterli bir bilgiye de sahip olmamaktadır. . Hukuki yollara başvurmak için sebebi öğrenmenize ihtiyaç yoktur. Kişi Güvenlik Belgesi Başvurunuzun olumsuz sonuçlanmasının sebebini dava açıldıktan sonra Milli Savunma Bakanlığı tarafından yine dosyaya gizli şekilde sunulacak ve sadece ilgililerin görebileceği evrak ile öğrenmek mümkün olacaktır.

Kişi Güvenlik Belgesinin Olumsuz Sonuçlanması Durumunda Ne yapılır?

Kişi hakkında kişi güvenlik belgesi düzenlenmemesi durumunda şirketin özelliğine göre farklı durumlar oluşmaktadır. Eğer şirket ASELSAN, TUSAŞ gibi tamamıyla savunma sanayi alanında çalışan kurumlardan ise kişiyi gizlilik dereceli bir projeye kaydırma ihtimali olmadığından iş sözleşmesi feshedilmektedir. Bu durumda iş davası ve idari dava olmak üzere iki dava açılması gerekmektedir.

Tüm çalışma alanı gizlilik dereceli projeler olmayan fakat bu alandaki projelerde de çalışan bazı şirketler tarafından Kişi Güvenlik Belgesi başvurusu olumsuz sonuçlanan kişinin iş sözleşmesi feshedilmemekte ve gizlilik derecesi bulunmayan projelere kaydırabilmektedir. Böylelikle kişinin iş akdine son verilmeden işçi çalıştırabilmektedir. Bu durumda iş sözleşmesi feshedilmediğinden sadece Kişi Güvenlik Belgesi düzenlenmemesi işlemine karşı idari dava açılması yeterlidir.

NATO Kişi Güvenlik Belgesi Nedir, Nereye ve Nasıl Başvurulur?

NATO projelerinde görev alacak Kuruluşların talepleri hâlinde, Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığının yaptığı yetki devri çerçevesinde, talep sahibi Kuruluşun, yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, NATO gizlilik dereceli (NATO Hizmete Özel hariç) Tesis Güvenlik Belgesi ise Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığı tarafından tanzim edilir.

Millî/NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi ve Millî/NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi, tıpkı kişi güvenlik belgesinde olduğu gibi en fazla 5 yıl süreyle geçerli olacak şekilde tanzim edilir.

Kanunlarda ve uluslararası andlaşmalarda düzenlenen kamu yetkisini kullanmaya yönelik faaliyetleri yerine getirecek kamu personelinin, Tesis Güvenlik Belgesine sahip savunma sanayii Kuruluşlarında, kendi faaliyet alanı ile ilgili konuların yanı sıra gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli projeye nüfuz etmesi hâlinde, bu kamu personelinden Kişi Güvenlik Belgesi istenmez. Ancak Kuruluş tarafından, bu personelden, nüfuz ettiği gizlilik dereceli bilgileri üçüncü şahıslara vermeyeceğine dair taahhütname alınır.